مردم آمریکا سالهاست به نگاههای بی پروایانه میلیونها ابزار جاسوسی در زندگی خصوصیشان عادت کرده اند. آمریکاییها سالهاست که می دانند اگر کتابهای فهرست سیاه اف بی آی را از کتابخانه ای امانت بگیرند یا از کتابفروشی ای بخرند، نام و مشخصات آنها، خود به خود، در اولویتهای حساسیت برانگیز اف بی آی قرار می گیرد.
اما مردم جهان هم از این حضور ناخوانده آمریکاییها در حریم خصوصیشان آزرده خاطرند. در 23 فوریه سال 2000 میلادی، پارلمان اروپا گزارش تکان دهنده ای را منتشر ساخت که جهانیان را در هاله ای از حیرت فرو برد. در این روز، به دنبال اختلافات تجاری اتحادیه اروپا با آمریکا، پس از شصت سال، پروژه جاسوسی سری «اشلون» (ECHELON) فاش شد.
اشلون نام رمز یک سیستم جاسوسی جهانی است که آژانس امنیت ملی آمریکا (NSA) آن را طراحی کرده است و علاوه بر آمریکا، کشورهای انگلیس، کانادا، استرالیا و نیوزیلند در آن شرکت دارند.
طبق آخرین گزارشها، سیستم جاسوسی اشلون از 120 ماهواره ارتباطاتی، اکتشافی و نظارتی تشکیل شده که در مدارهای ثابتی دور زمین می گردند. علاوه بر این ماهواره ها، تعداد بسیار زیادی گیرنده های زمینی، در نقاط مختلف دنیا نصب شده است تا نقاط کور ماهواره ها را پوشش دهند.
بیشترین توجه سیستم اشلون به کشورهای اروپایی است. شکل ابتدای این سیستم جاسوسی، در سال 1948 میلادی شکل گرفته است.در آن سال، پنج کشور آمریکا، انگلیس، کانادا، استرالیا و نیوزیلند تصمیم می گیرند برای مبارزه با نفوذ شوروی، پیمان جاسوسی «اوکوسا» (UKUSA) را به امضا برسانند. سیستم جاسوسی جهانی اشلون فرزند این پیمان محرمانه شصت ساله است.
هیچیک از مقامات آمریکایی حاضر نشدند با فرستادگان ویژه پارلمان اروپا دیدار کنند و درباره سیستم اشلون، توضیحات بیشتری بدهند.
نکته جالبتر اینجاست که یکی از اهداف مهم این سیستم بسیار پیچیده جاسوسی، یافتن اسامه بن لادن بوده است. پروژه ای که بیش از چهار سال است، به شکست انجامیده است.
اشلون چگونه عمل میکند ؟
سیستم کار اشلون بدین صورت است که یک مجموعه کلید واژه کلی دارد و پس از آنکه موردی نزدیک به این کلید واژه مبادله شد بلافاصله سیستم اصلی فعال شده و اقدامات بعدی را انجام می دهد. این کلید واژه از کد ها و کلمات رمز خاصی پیرویی می کند.
اتحادیه اروپا بر اساس گزارش های منتشر شده بواسطه وجود اشلون ضررهای مالی بسیاری را متحمل شده است. با این حال بسیاری از کشور ها از اطلاعات اشلون به نفع خود استفاده می نمایند. حوزه فعالیت اشلون بسیار گسترده است. این شبکه تار گونه در مسایل سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی و ... مهارت داشته ولی نقطه توجه و تمرکز آن بیشتر بر روی مسایل صنعتی و تجاری در حوزه اقتصاد می باشد.
امروزه فعالیت سیستم جمع آوری اکترونیک اشلون برای همه آشکار گردیده است و اکثر کشورها در جهت مقابله با آن دست به اقداماتی زده اند . شاید بتوان یکی از راه های مقابله با آن را دقت در برقراری ارتباطات دانست. اما فرهنگ سازی و دادن اطلاعات کامل تر در خصوص اشلون خود باعث افزایش آگاهی های جامعه جهانی می تواند شود.
برای اولین بار اطلاعات درباره سیستم “اشلون” اواخر سالهای 1990 پخش شد. یکی از نشریات آمریکایی مطلبی درج کرده بود که ایالات متحده در چارچوب همکاری با بریتانیا، کانادا، استرالیا و نیوزلند به ایجاد شبکه جهانی استراق سمع و تحلیل اطلاعات و داده‌های همه وسایل الکترونیکی اعم از انواع تلفن، فکس، اینترنت و ایمیل، پرداخته است. سیستم های ارتباطات کابلی که بر روی بستر دریا بین قاره‌ها ساخته شده‌اند، مورد توجه این سیستم قرار گرفت. بعد از انتشار این اطلاعات، کاخ سفید و شرکای آن در زمینه جاسوسی الکترونیکی جهانی رسماً به وجود سیستم “اشلون” اعتراف کردند.
“اشلون” شامل حدود 120 ماهواره ارتباطات، اکتشافی و نظارتی مستقر در مدارهای ثابت دور زمین است. طبق اطلاعاتی که به مجمع پارلمانی اروپا ارائه شد، بسیاری از ماهواره‌های تجسسی مشغول استراق داده‌ها از کانالهای ارتباطی نه تنها روسیه بلکه اتحادیه اروپا هستند.
جمع‌آوری اطلاعات الکترونیکی در سراسر کره زمین صورت میگیرد. ایالات متحده، آمریکای لاتین، آسیای مرکزی و چین شمالی را کنترل می کند. اروپا، قسمت غربی روسیه تا اورال و آفریقا در عرصه مسئولیت انگلیس قرار دارد. استرالیا مشغول استراق سمع مکالمات از منطقه جنوب شرق آسیا و چین جنوبی است. زلند نو در منطقه اقیانوسیه فعالیت می کند.
اطلاعات به دست آمده به حافظه مدرنترین رایانه های موجود در مرکز بررسی اشلون ارسال و پیاده می شود. این اطلاعات از “دیکشنریهای اشلون” رد می شود که شامل پایگاههای کلمات کلیدی که این پایگاهها هر ماه در حال نوسازی مرتب است. این پایگاه واژه ها شامل اسامی افراد، ناوها، سازمانها و کشورها و یک سری اصطلاحات ویژه است. شماره تلفن و فکس، آدرس ایمیل در اینترنت که به اشخاص، تجار، سازمانها یا سرویسهای دولتی تعلق دارند، حکم کلید رمز را دارند. با استفاده از مجموعه معین کلیدها می توان اطلاعات ارزنده را کشف کرده و اطلاعات بی ارزش را بیرون انداخت. تجهیزات ویژه “اشلون” قادر است به طور اتوماتیک موضوع اطلاعات دریافت شده را طبقه بندی کند. دور کامل پردازش گزارشها از پیاده کردن ماشینی سخن شفاهی تا ترجمه اتوماتیک از بیش از 100 زبان، استخراج می شود.
سیستم “اشلون” همچنین دربرگیرنده ناوهای تجسسی و ایستگاههای گیرندهای است که به سازمانهای عضو پروژه )اداره ارتباطات وزارت دفاع استرالیا، دفتر ملی امنیت زلاند نو و اداره ارتباطات بسته کانادا) تعلق دارند. از این طریق پذیرش و انتقال اطلاعات پردازش شده صورت میگیرد (رجوع کنید به نقشه پیوست)
به گزارش خبرگزاریهای خارجی، با کمک “اشلون” نظارت بر بیش از 10 خط تلفن متعلق به خالد شیخ محمد، بالاترین مقامهم رده با بن لادن، صورت گرفت. اطلاعات به دست آمده همراه با اطلاعات به دست آمده از مأموران اجازه داد که این شخص را دستگیر کنند.
کشورها و سازمانهای مختلف مدافع حقوق بشر مکرراً آمریکاییها و شرکای آنها را به استفاده غیر تخصصی از این وسایل نیرومند متهم کرده اند. آنها مدعی هستند که این ابزار در جهت جاسوسی اقتصادی، صنعتی، سیاسی و دیپلماتیک، استراق سمع مکالمات خصوصی و نظارت بر مکاتبات الکترونیکی خصوصی مردم فعالیت می کند. ولی این اتهامات دارای مدرک و سند قابل توجه و محکمه پسندی نیست. در پارلمان اروپا حتی جلسه ویژه ای در این مورد تشکیل شد. کمیسیونی که مخصوصاً تشکیل شد، خاطرنشان کرد که در اتحادیه اروپا قوانینی وجود ندارد که فعالیت این گونه سیستمها را مقرر کند. این کمیسیون پا را فراتر از حدود بحث درباره کاربرد مشروع این سیستم نگذاشت.
آمریکاییها به استفاده گسترده از سیستم استراق جهانی داده ها ادامه می دهند تا طیف وسیع مسایل و از جمله مبارزه با گسترش مواد مخدر را حل کنند. در حال حاضر یکی از جهات اساسی فعالیت این سیستم، مقابله با تروریسم جهانی و جستجوی رهبران و فعالان القاعده و سازمانهای تروریستی دیگر است.
احتمال دارد که عملیات تروریستی در مادرید کشورهای اتحادیه اروپا را به شرکت در سیستم اکتشافی الکترونیکی جهانی سوق دهد. زمان نشان خواهد داد این سیستم تا چه اندازهای به برطرف کردن تروریسم کمک خواهد کرد. اما ادامه انفجارها نشان داد که سیستمهای عظیم الکترونیکی هنوز نتوانسته است جایگزین مطمئنی برای شیوه های قدیمی مبارزه با چریکها یعنی استفاده از مأموران نفوذی باشد.