سفارش تبلیغ
صبا ویژن

دفاع نیوز (جانم فدای رهبر)

خبرگزاری فارس: مشارکتی‌ها در جایگاه هیئت نظارت شورای شهر دوم در اقدامی غیر‌قانونی صلاحیت اعضای "نهضت آزادی " و "ملی ـ مذهبی‌ها " را تأیید کردند.

                

در ادامه واکاوی کتاب آسیب‌شناسی حزب مشارکت پس از بررسی اقدامات مشارکتی‌ها در مجلس ششم (لوایح دوگانه، ارسال نامه به مقام معظم رهبری، تحصن و حمایت معاندین نظام و ضد انقلابیون خارج نشین از متحصنین و...) به دفاع مشارکتی‌ها از مجرمین سیاسی - امنیتی و ( عبدالله نوری و باند نوار سازان، بازخوانی شبکه براندازان، عباس عبدی، محسن کدیور و آغاجری) پرداختیم اما در این بخش به بازخوانی حمایت مشارکتی‌ها از "اپوزیسیون داخل‌نشین " و رسمیت دادن به آنها می‌پردازیم:
"ما خود را از جمله نیروهای ملی ـ مذهبی می‌دانیم ".(1)
این پاسخی است که محمدرضا خاتمی، دبیر کل وقت حزب مشارکت، برای دفاع از نهضت آزادی و ملی ـ مذهبی‌ها، در مقابل سؤالی بیان می‌نماید که نظرش را در مورد حق شرکت نهضت آزادی و ملی ـ مذهبی‌ها در انتخابات مجلس ششم جویا شده بود.
برادر رئیس‌جمهور وقت در جایی دیگر با حمایت از نهضت آزادی، به حکم حضرت امام‌خمینی(ره) مبنی بر غیر‌قانونی بودن نهضت آزادی، این چنین حمله برد:
"طبق چه قانونی نهضت آزادی از فعالیت ممنوع شده است؟... کسانی که این حرف (غیرقانونی بودن نهضت آزادی) را می‌زنند در حقیقت اساس و بنیان جمهوری اسلامی را زیر سؤال می‌برند ".(2)
محمدرضا خاتمی، در ادامه با نسبت دادن عباراتی واهی به حضرت امام(ره)، که مصداق بارز "اهانت به امام‌خمینی(ره) " تلقی می‌گردد، در صدد رفع اتهام از نهضت آزادی برآمد:
"... امروز اگر امام بود حتماً می‌گفت که نظر من قابل تجدیدنظر است. ما تابع شرایط زمانی و مکانی خود هستیم ".(3)
این‌گونه بود که مشارکتی‌ها نهضت آزادی و ملی ـ مذهبی‌ها را به خود نزدیک می‌دانستند و بر قانونی بودن آنها پای می‌فشردند؛ چرا که آنان را در زمره‌ نیروهای اصلاح‌طلب می‌دانستند.
در این راستا در مقابل مطرح‌کنندگان اصل "خودی و غیر‌خودی " می‌ایستند و موضع‌گیری می‌کردند. به عنوان مثال عباس عبدی، عضو مؤثر حزب مشارکت، در مصاحبه‌ای اظهار داشت که "اعتقادی به دو دسته نیروهای درون حاکمیت و ملی ـ مذهبی ندارد و همه‌ طرفداران اصلاحات در یک جبهه‌ سیاسی قرار می‌گیرند ".(4)
مشارکتی‌ها همچنین حضور نیروهای ملی ـ مذهبی و نهضت آزادی در انتخابات‌ را سبب تقویت نظام برمی‌شمردند. در همین زمینه میردامادی، دبیر کل حال حاضر حزب مشارکت، بر حضور نهضت آزادی در انتخاب مجلس ششم با این ادعا که "موجب تقویت نظام است "، اصرار می‌ورزید:
"اگر نامزدهای تشکل‌های اپوزیسیون نظیر نهضت آزادی، بتوانند در انتخابات آتی مجلس (مجلس ششم) شرکت کنند، این موجب تقویت نظام است ".(5)
مشارکتی‌ها راهکارهایی نیز جهت نفوذ نهضت آزادی به داخل نظام ارائه می‌دادند. "رسمیت یافتن براندازان از طریق کمیسیون ماده‌ 10 مجلس ششم و دعوت از آنها جهت شرکت در جلسات اصلاح‌طلبان " از جمله پیشنهادهایی است که از سوی حمیدرضا جلایی‌پور، عضو فعال حزب مشارکت، جهت قانونی شدن براندازان مطرح می‌گردد:
"جبهه‌ دوم خرداد باید نیروهای سیاسی مردم‌سالار موجود را به رسمیت بشناسد. نیروهای ملی‌ـ مذهبی و نهضت آزادی به هر حال نیرویی شناخته شده در کشورند. کمیسیون ماده‌ 10 مجلس راهی برای رسمیت یافتن آنها ارائه دهد یا در جلسات دوم خرداد از این گروه‌ها دعوت شود. به این ترتیب فضا را باز کنند و ملاحظات این چند سال را کنار بگذارند ".(6)

* تأیید صلاحیت اپوزیسیون در انتخابات شورای شهر دوم با هدف رسمیت یافتن آنها

مشارکتی‌ها که هیئت نظارت شورای شهر دوم (7) در دستانشان بود، در اقدامی غیر‌قانونی صلاحیت اعضای "نهضت آزادی " و "ملی ـ مذهبی‌ها " را تأیید کردند.
این عملکرد غیر‌قانونی هیئت مرکزی نظارت انتخابات شورای شهر دوم در حالی صورت گرفت که پیشتر اعضای گروه غیر‌قانونی و ضد‌‌انقلاب نهضت آزادی به دلیل عملکردشان از حضور در حاکمیت توسط امام راحل(ره) منع شده بودند. رضا یوسفیان، علی تاجرنیا و گلباز، اعضای هیئت مرکزی نظارت شورای شهر دوم که از نیروهای ارشد حزب مشارکت نیز به شمار می‌آیند، با تأیید صلاحیت عناصر ضد‌‌انقلاب و براندازان نهضت آزادی و ملی ـ مذهبی‌ها، خیانتی ننگین در تاریخ انقلاب اسلامی رقم زدند.
مشارکتی‌ها اما به این حرکت افتخار ‌کردند و آن را مایه‌ مسرت دانستند. رضا یوسفیان، از اعضای هیئت مرکزی نظارت در انتخابات شورای شهر دوم و عضو فعال حزب مشارکت، با اقرار به اعتراض‌های فراوان درخصوص حرکت غیر‌قانونی هیئت مرکزی نظارت، این عملکرد را "باعث افتخار و مسرت " دانست: "باعث افتخار و مسرت است که برای اولین بار در دو دهه‌ بعد از انقلاب یک هیئت نظارت به دلیل تأیید و نه رد صلاحیت کاندیداها مورد نکوهش قرار می‌گیرد ".(8)
مشارکتی‌ها در حالی اپوزیسیون را تأیید صلاحیت کرده بودند که هم وزارت اطلاعات و هم قوه‌ قضائیه بر رد صلاحیت آنان تأکید کرده بودند. در توجیه این حرکت، تاجرنیا، رئیس هیئت نظارت در انتخابات شورای شهر دوم و عضو ارشد حزب مشارکت، بیان داشت که: "وزارت اطلاعات فقط گفته که اینها وابسته به گروه غیر‌قانونی نهضت آزادی هستند ولی هیچ استنادی به نامه‌ حضرت امام نکرده[ند]. قوه‌ قضائیه هم پس از اتمام کار، نامه‌ حضرت امام را مورد استناد قرارداد ".(9)
وی سه روز بعد نیز در توجیه "تأیید صلاحیت غیر‌قانونی نهضت آزادی و بی‌اعتنایی هیئت نظارت به اظهار نظر وزارت اطلاعات " متذکر شد:
"ما به آنها (وزارت اطلاعات) گفتیم که موارد خود را می‌بایست مستند کنند و اینکه نوشته شود غیر‌قانونی است مورد پذیرش ما نیست... استعلام مراجع چهارگانه به هیچ‌وجه برای ما حجت نیست و ما تنها به مستندات ارائه شده نگاه می‌کنیم ".(10)
در همراهی با این حرکت غیر‌قانونی مشارکتی‌ها، آقای سیدمحمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت، روز رأی‌گیری و در مصاحبه‌اش از عملکرد غیر‌قانونی هیئت نظارت دفاع نمود و در واقع از تأیید صلاحیت عناصر نهضت آزادی و ملی‌ـ مذهبی‌ها حمایت کرد: "بالاخره طبق قانون این آقایان کار خود را کرده‌اند و کسانی که تأیید شده‌اند، طبق ضوابط قانونی حضور دارند ". (11)
در مقابل عملکرد مشارکتی‌ها در کسوت اعضای هیئت نظارت بر انتخابات شورای شهر دوم و حمایت برخی چون سیدمحمد خاتمی از ‌آنها، مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در روز انتخابات و با حضور بر سر صندوق رأی، موضع‌گیری انقلابی کردند و هشدار دادند که:
"برخی گزارش‌ها حاکی است که در برخی از جاها در تشخیص صلاحیت‌ها کوتاهی شده است. در این زمینه تحقیق خواهد شد و اگر افرادی نابجا و برخلاف مقررات به انتخابات راه یافته باشند، انتخابات آنها اعتبار ندارد. چرا که در همه‌ مراحل انتخابات باید معیارها و ضوابط، منطبق بر مبانی جمهوری اسلامی ایران رعایت شود ".(12)
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای چهار روز بعد موضع‌گیری تندتری در مقابل این حرکت ضد‌‌انقلابی اتخاذ نمودند:
"به‌رغم پایان انتخابات، عمل نکردن مسئولان، به وظایف خود قابل بررسی و پی‌گیری می‌باشد. چرا باید در این انتخابات افرادی برخلاف نظر و مبانی امام(ره) وارد میدان شوند ".(13)
ملت انقلابی ایران در واکنش به حضور ضدانقلابیون در انتخابات شورای شهر دوم، در پاسخی در پای صندوق‌های رأی گیری، معاندین نظام را با شکست خفت‌بار مواجه ساختند.
مقام‌معظم رهبری در مورد این حرکت انقلابی ملت ایران در 1381.12.13 فرمودند:
"مردم جواب آنها را دادند و مشخص شد که آنها در میان مردم پایگاهی ندارند ".(14)

* دیدگاه امام‌خمینی(ره) در مورد نهضت آزادی

1ـ مخالفت نهضت آزادی با مجلس خبرگان و مجلس شورای اسلامی

"و الآن یک جریانی در کار است ـ من الان نمی‌خواهم اشخاص هیچ صحبتش بشود ـ اما جریانی هست در کار که اگر کسی توجه بکند به مسائلی که در این اواخر پیش آوردند؛ در روزنامه‌های مختلف پیش آوردند، یک جریانی در کار است که آن جریان انسان را از این معنا می‌ترساند که بخواهد به طور خزنده این کشور را باز هل بدهد [به] طرف آمریکا؛ بخواهند از این راه پیش بروند. و این یک مسئله‌ای است که به قدری اهمیت دارد در نظر اسلام و باید آن قدر اهمیت داشته باشد در نظر شما فرماندهان و دیگران که اگر احتمال این را بدهید، باید مقابلش بایستید، نه اینکه اول یقین کنید به اینکه مسئله این طوری است. بعضی چیزهاست که اگر انسان احتمالش را بدهد. یک احتمال صحیحی بدهد، باید دنبال کند او را و به آن اعتراض کند. شما اگر احتمال بدهیدـ یک احتمال درستی که یک ماری الآن توی این اتاق ]هست[ پا می‌شوید می‌روید بیرون؛ احتراز از آن می‌کنید... آن قضیه‌ رفراندوم و قبل از او، قضیه‌ طرح آنکه مجلس خبرگان منحل بشود که در زمان دولت موقت این طرح شد و بعد هم معلوم شد که اساسش از امیرانتظام بوده و آن مسائل. آن وقت آمدند آقایان پیش ما؛ همه‌ این آقایان، که آقای بازرگان و رفقایش گفتند: ما خیال داریم این مجلس را منحل کنیم. من گفتم: شما چه‌کاره هستید اصلش که می‌خواهید این کار را بکنید! شما چه سمتی دارید که بتوانید مجلس منحل کنید؟ پا شوید بروید سراغ کارتان. وقتی دیدند محکم است مسئله، کنار رفتند.
مسئله‌ انحلال مجلس خبرگان روی این زمینه بود که آنهایی که توجه به مسائل دارند، این آقایان را که توجه به مسائل و ریشه‌های مسائل کم دارند وادار کردند؛ روی این زمینه که دیدند مجلس خبرگان یک مجلس اسلامی شد، یک مجلسی شد که اکثرش از علما هستند. اینها از اینها می‌ترسند ـ خب، از این علما می‌ترسند ـ ضربه خوردند، دیدند یک مجلسی است که مجلس علماست؛ اینها اگر قانون بنویسند، یک قانونی می‌نویسند که با مزاج غرب و شرق سازش ندارد و آن غیر‌آنی است که شرقی می‌خواهد یا غربی می‌خواهد. از این جهت، این آقایان را وسوسه کردند، وادار کردند. این آقایان هم توجه به مسائل خیلی ندارند ـ مع‌الأسف ـ با اینکه بودند در مسائل سیاسی، و از این جهت، آن طرح را درست کردند ".(15)

2ـ عدم صلاحیت نهضت آزادی

"امام‌خمینی در پاسخ نامه‌ وزیر کشور چنین مرقوم فرمودند:
"بسم الله الرحمن الرحیم
جناب حجت‌الاسلام آقای محتشمی، وزیر محترم کشور (ایده‌الله تعالی)
در موضوع نهضت به اصطلاح آزادی مسائل فراوانی است که بررسی آن محتاج به وقت زیاد است. آنچه باید اجمالاً گفت آن است که پرونده‌ این نهضت و همین طور عملکرد آن در دولت موقت اول انقلاب شهادت می‌دهد که نهضت به اصطلاح آزادی طرفدار جدی وابستگی کشور ایران به آمریکاست، و در این باره از هیچ کوششی فروگذار نکرده‌است؛ و حمل به صحت اگر داشته باشد، آن است که شاید آمریکای جهانخوار را، که هر چه بدبختی ملت مظلوم ایران و سایر ملت‌های تحت سلطه‌ او دارند از ستمکاری اوست، بهتر از شوروی ملحد می‌دانند. و این از اشتباهات آنها است.
در هر صورت، به حسب این پرونده‌های قطور و نیز ملاقات‌های مکرر اعضای نهضت، چه در منازل خودشان و چه در سفارت آمریکا و به حسب آنچه من مشاهده کردم از انحرافات آنها، که اگر خدای متعال عنایت نفرموده بود و مدتی در حکومت موقت باقی مانده بودند ملت‌های مظلوم به‌ویژه ملت عزیز ما، اکنون در زیر چنگال آمریکا و مستشاران او دست و پا می‌زدند و اسلام عزیز چنان سیلی از این ستمکاران می‌خورد که قرن‌ها سر بلند نمی‌کرد، و به حسب امور بسیار دیگر، نهضت به اصطلاح آزادی صلاحیت برای هیچ امری از امور دولتی یا قانونگذاری یا قضایی را ندارند؛ و ضرر آنها، به اعتبار آنکه متظاهر به اسلام هستند و با این حربه‌، جوانان عزیز ما را منحرف خواهند کرد و نیز با دخالت بی‌مورد در تفسیر قرآن کریم و احادیث شریفه و تأویل‌های جاهلانه موجب فساد عظیم ممکن است بشوند، از ضرر گروهک‌های دیگر، حتی منافقین، این فرزندان عزیز مهندس بازرگان، بیشتر و بالاتر است. "نهضت آزادی " و افراد آن از اسلام اطلاعی ندارند و با فقه اسلامی آشنا نیستند. از این جهت، گفتارها و نوشتارهای آنها که منتشر کرده‌اند، مستلزم آن است که دستورات حضرت مولی الموالی امیرالمؤمنین را در نصب ولات و اجرای تعزیرات حکومتی که گاهی برخلاف احکام اولیه و ثانویه‌ اسلام است، برخلاف اسلام دانسته و آن بزرگوار را ـ نعوذبالله ـ تخطئه، بلکه مرتد بدانند! و یا آنکه همه‌ این امور را از وحی الهی بدانند که آن هم برخلاف ضرورت اسلام است.
نتیجه آنکه نهضت به اصطلاح آزادی و افراد آن چون موجب گمراهی بسیاری از کسانی که بی‌اطلاع از مقاصد شوم آنان هستند می‌گردند، باید با آنها برخورد قاطعانه شود، و نباید رسمیت داشته باشند.
والسلام علی من اتبع الهدی. توفیق جنابعالی را از خداوند تعالی خواستارم.
روح‌الله الموسوی الخمینی "

"بسمه‌تعالی
محضر مقدس رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی آیت‌الله العظمی امام‌خمینی ـ دام‌ظله العالی با عرض سلام و تحیات:
نهضت آزادی پس از استعفا و برکناری دولت موقت پیوسته در جهت اعلام مخالفت با دولت جمهوری اسلامی ، مجلس شورای اسلامی، و حتی قوه‌ قضائیه و مغشوش کردن اذهان بوده است.
مسئولان نهضت با سمپاشی‌های خود نسبت به سیاست‌های دولت، دفاع مقدس و جنگ، مسئله‌ برائت از مشرکین و فاجعه‌ خونین مکه مکرمه، جهاد مالی و تصمیمات شورای‌عالی پشتیبانی جنگ و بالاخره فرمایشات اخیر حضرت امام ـ روحی فداه ـ راجع به حکومت و ولایت مطلقه، در جهت مبارزه و تضعیف نظام جمهوری اسلامی گام برداشته‌اند.
با توجه به اهمیت و نقش سرنوشت‌ساز مجلس شورای اسلامی، نهضت آزادی در ماه‌های اخیر فعالیت گسترده‌ای را جهت به اجرا درآمدن قانون احزاب و آزادی فعالیت سیاسی آنان و نیز حرکت تبلیغاتی گسترده‌ای راجع به انتخابات و راه یافتن به مجلس را آغاز کرده است.
آقای دکتر یزدی در جلسه‌ مورخه‌ 1366.10.5 نهضت آزادی، راجع به شرکت در انتخابات و نقش نهضت آزادی چنین می‌گوید: "... برگزاری انتخابات مستلزم وجود جامعه‌ باز است، اگر رفتیم واقعاً مفید خواهیم بود و نخواهیم گذاشت این فتاوی را به زور بر مردم تحمیل کنند، شخصی که از طرف نهضت به مجلس برود مسلماً از این توپ و تشرها جا نخواهد زد، اگر قرار باشد مملکت را با "فتوا " اداره کنند، بنده پیشنهاد می‌کنم که مجلس را ببندند و خوابگاه دانشجویان کنند ".
دیدگاه نهضت آزادی راجع به جنگ و دفاع مقدس در بیانیه‌ای تحت عنوان "جنگ بی‌پایان " چنین است:
"... آنچه فعلاً دیده می‌شود جنگی است بی‌پایان که می‌تواند پایان دنیا باشد، پایان ایران و مردم ایران باشد...، گفته‌اند حتی اگر یک خانه هم در ایران سرپا بماند، باز به جنگ ادامه خواهیم داد و اگر یک نفر باقی بماند، آن یک نفر هم جنگ خواهد کرد، آیا این مترادف با چیزی جز "جنگ جنگ تا نابودی " هست؟ ".
نهضت آزادی راجع به "حکومت و ولایت مطلقه " اطلاعیه‌ای منتشر کرده که در آن آمده است: "این چه فرمانی است و چه انقلابی در ایران و اسلام، که حکومت را در موضع بالاتر از فرستاده‌ خدا قرار داده و به او اختیار می‌دهد برخلاف نص صریح "و شاورهم فی الامر " و بدون مشورت با امت تصمیم‌گیری در مصالح دولت و امور ملت نماید... الخ ".
با عنایت به مراتب فوق خواهشمند است ارشاد فرمایید که:
1- آیا نهضت آزادی با چنین عقاید و تفکراتی می‌تواند به عنوان یک سازمان حزب و تشکیلات سیاسی در جمهوری اسلامی به رسمیت شناخته شود؟
2- در حالی‌که ماده‌ 30، قانون انتخاب از جمله شرایط تأیید صلاحیت داوطلبان نمایندگی مجلس شورای اسلامی را:
الف) اعتقاد و التزام عملی به اسلام؛
ب) اعتقاد و التزام عملی به نظام جمهوری اسلامی ایران می‌داند. آیا نهضت آزادی صلاحیت دارد که در انتخابات مجلس شورای اسلامی شرکت نموده و نماینده‌ای در مجلس داشته باشد؟
در پایان از درگاه خداوند متعال طول عمر آن وجود شریف و مقدس و پیروزی عاجل رزمندگان اسلام را مسئلت می‌دارم.(16)
سیدعلی‌اکبر محتشمی "

3- عدم جواز ورود نهضت آزادی و لیبرال‌ها به نظام جمهوری اسلامی

"من امروز بعد از ده سال از پیروزی انقلاب اسلامی همچون گذشته اعتراف می‌کنم که بعضی تصمیمات اول انقلاب در سپردن پست‌ها و امور مهمه‌ کشور به گروهی که عقیده‌ خالص و واقعی به اسلام ناب محمدی نداشته‌اند، اشتباهی بوده است که تلخی آثار آن به راحتی از میان نمی‌رود. گرچه در آن موقع هم من شخصاً مایل به روی کار آمدن آنان نبودم ولی با صلاحدید و تأیید دوستان قبول نمودم و الآن هم سخت معتقدم که آنان به چیزی کمتر از انحراف انقلاب از تمامی اصولش و هر حرکت به سوی آمریکای جهانخوار قناعت نمی‌کنند، در حالی که در کارهای دیگر نیز جز حرف و ادعا هنری ندارند. امروز هیچ تأسفی نمی‌خوریم که آنان در کنار ما نیستند چراکه از اول هم نبوده‌اند. انقلاب به هیچ گروهی بدهکاری ندارد و ما هنوز هم چوب اعتمادهای فراوان خود را به گروه‌ها و لیبرال‌ها می‌خوریم، آغوش کشور و انقلاب همیشه برای پذیرفتن همه‌ کسانی که قصد خدمت و آهنگ مراجعت داشته و دارند گشوده است ولی نه به قیمت طلب‌‌کاری آنان از همه‌ اصول، که چرا مرگ بر آمریکا گفتید!‌چرا جنگ کردید! چرا نسبت به منافقین و ضد‌‌انقلابیون حکم خدا را جاری می‌کنید؟ چرا شعار نه شرقی و نه غربی داده‌اید؟ چرا لانه‌ جاسوسی را اشغال کرده‌ایم و صدها چرای دیگر. و نکته‌ مهم در این رابطه اینکه نباید تحت تأثیر ترحم‌های بیجا و بی‌مورد نسبت به دشمنان خدا و مخالفین و متخلفین نظام، به گونه‌ای تبلیغ کنیم که احکام خدا و حدود الهی زیر سؤال بروند. من بعضی از این موارد را نه تنها به سود کشور نمی‌دانم که معتقدم دشمنان از آن بهره می‌برند، من به آنهایی که دست‌شان به رادیوـ تلویزیون و مطبوعات می‌رسد و چه بسا حرف‌های دیگران را می‌زنند صریحاً اعلام می‌کنم: تا من هستم نخواهم گذاشت حکومت به دست لیبرال‌ها بیفتد؛ تا من هستم نخواهم گذاشت منافقین اسلام این مردم بی‌پناه را از بین ببرند؛ تا من هستم از اصول نه شرقی و نه غربی عدول نخواهم کرد؛ تا من هستم دست ایادی آمریکا و شوروی را در تمام زمینه‌ها کوتاه می‌کنم و اطمینان کامل دارم که تمامی مردم در اصول همچون گذشته پشتیبان نظام و انقلاب اسلامی خود هستند که علاوه بر ده‌ها و صدها صحنه‌ اعلام حضور و آمادگی خود، امسال نیز در راهپیمایی 22 بهمن، حقیقت آمادگی کامل خویش را به جهانیان نشان دادند و واقعاً دشمنان انقلاب را شگفت‌زده کردند که تا کجا حاضر به فداکاری‌اند ".(17)


ادامه دارد....


پانوشت:
1. روزنامه‌ صبح امروز، 1378.8.26
2. روزنامه‌ شرق، 1384.3.1
3. همان
4. روزنامه‌ی کیهان، 1378.5.5
5. روزنامه‌ی عصر آزادگان، 1378.7.29
6. مصطفی تاج‌زاده و همکاران، اصلاحات در برابر اصلاحات، تهران ، طرح نو، 1385، ص 97
7. مطابق اصل 99 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تمام انتخابات‌های کشور، به جز انتخابات شوراها، با نظارت شورای نگهبان برگزار می‌شود. در انتخابات شوراها، وظیفه‌ی شورای نگهبان بر عهده‌ی هیئت‌های نظارت هر استان قرارداده شده که متشکل از نمایندگان هر استان است که علاوه بر هیئت‌های استانی، هیئت مرکزی نظارت با انتخاب نمایندگان مجلس به تأیید یا رد صلاحیت کاندیداهای آن انتخابات می‌پردازند.
8. روزنامه‌ کیهان، 1381.12.6
9. همان، 1381.12.5
10. همان، 1381.12.8
11. روزنامه‌ یاس نو، 1381.12.10
12. روزنامه‌ کیهان، 1381.12.10
13.همان، 1381.12.14
14. همان، 1381.12.14
15. همان، ج 14، صص 437ـ 438
16. همان، ج 20، صص 479ـ482
17. همان، ج 21، صص 285ـ286
منبع: کتاب آسیب‌شناسی حزب مشارکت ایران اسلامی
(انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی)
انتهای پیام/ک